13 جولای روز جهانی سیب زمینی سرخ کرده | 15 نکته شگفت‌انگیز درباره‌ی سیب زمینی سرخ کرده
اگر بخواهیم خیلی خیلی دقیق تاریخ این روز خوشمزه را بدانیم، روز جهانی سیب زمینی سرخ کرده، دقیقا مصادف است با:
22 تیر 1400 شمسی | 13 جولای 2021 میلادی | 2 ذیحجه 1442 قمری!
برای بررسی مسیر رشد و تکامل این جذابِ پرطرفدار و خوشمزه، بهتر است اول بدانیم کلمه‌ی سیب زمینی سرخ کرده به انگلیسی چه میشود؟
French Fries ترجمه انگلیسی سیب زمینی سرخ کرده است؛ French یعنی فرانسوی و معنی کلمه Fries محل مناقشه است!
بعضی ریشه این کلمه را از frites می‌دانند که در زبان فرانسه به معنای گاری‌هایی ست که برای فروش استفاده می‌کنند، بعضی هم این ارتباط معنایی را رد می‌کنند و معتقدند Fries به کلمه fry و سرخ کردن برمی‌گردد.
برای بررسی دلیل این مناقشه بیایید با هم به گذشته سفر کنیم و تاریخچه‌ی سیب زمینی سرخ کرده را در اروپا و آمریکا بررسی کنیم و داستان‌های جالب ورود سیب زمینی به ایران را بخوانیم.
تاریخچه سیب زمینی سرخ کرده
با وجود اینکه در اسمِ سیب زمینی سرخ کرده به زبان انگلیسی، کلمه فرنچ به معنای فرانسوی وجود دارد اما بلژیکی‌ها معتقدند آن‌ها اولین کشوری بودند که سیب زمینی سرخ کرده را ابداع کردند.
بر اساس باور آن‌ها این روش طبخ سیب زمینی، از روستایی در بلژیک و در فصل سرد زمستان آغاز شد؛ وقتی که رودخانه‌ها یخ زده بودند و هیچ ماهی‌ای برای صید کردن پیدا نمی‌شد، آن‌ها سیب زمینی را برش دادند و به جای ماهی سرخ کردند.
بر اساس این روایت، سربازان آمریکایی در جنگ جهانی اول برای اولین بار نام این غذا را French fries گذاشتند چرا که در آن زمان، زبان رسمی ارتش بلژیک فرانسوی بود.
البته به جدالی که الان بر سر تصاحب تاریخچه‌ی سیب زمینی و سیب زمینی سرخ کرده وجود دارد توجه نکنید.
در گذشته بعضی کشورها و حتی ایران خودمان سیب زمینی را موجودی عجیب و غیرقابل خوردن می‌دانست! اما از آن جایی که زمان همه چیز را روشن می‌کند، به مرور ملت‌ها و کشورهای مختلف به اهمیت این خوراکی خوشمزه و مغذی پی بردند.
محصول مرتبط : جعبه سیب زمینی ایرانیان پک
در ستایش سیب زمینی همین قدر بس که سازمان ملل سال 2008 میلادی را سال بین‌المللی سیب‌زمینی نامی.
حرکت نمادین سازمان ملل متحد برای کمک به افزایش تولید سیب‌زمینی در کشورهای جهان بود؛ مخصوصا در کشورهای در حال توسعه و اقشار فقیر جامعه؛ اگرچه طعم فوق‌العاده سیب زمینی انقدر دوست‌داشتنی ست که فقیر و غنی نمی‌شناسد و جزو محبوب‌ترین خوراکی‌های جهان است.
براساس آمار و ارقام سازمان ملل متحد در سال 2006 میلادی، حدود 325 میلیون تن سیب‌زمینی، توسط مردم کشورهای اروپایی، روسیه و آمریکای شمالی مصرف شده بود؛
در حالی که حدود 40 درصد از سیب‌زمینی جهان، در چین، هند و روسیه تولید شده بود.
باشگاه‌های دوستداران سیب‌زمینی در سراسر جهان اعضایی دارند و درباره انواع غذاهایی که می‌توان با سیب‌زمینی تهیه کرد با هم بحث و تبادل نظر می‌کنند.
اسم یکی از این باشگاه‌های دوست داران سیب‌زمینی در آمریکا، الهه‌ی سیب زمینی ست!
و حتی کتابی درباره تاریخ سیب‌زمینی در بریتانیا به قلم «جان ریدر» چاپ شده است با نام «خوردنی دلپذیر: سیب‌زمینى در تاریخ جهان»!
این کتاب به حقایق جالبی درباره سیب‌زمینى اشاره می‌کند و ما را با این سوال مواجه می‌کند که چگونه گذشتگان ما بدون این گیاه حیاتی دوام آورده بودند؟!
بر پایه داده‌های مختلفی که در این کتاب مطرح شده‌است، تاریخ پیدایش سیب زمینی به هشت هزار سال قبل می‌رسد. در آن دوران انسان‌های عصر حجر در کوهستان آند برای اولین بار سیب‌زمینی خودرو را کشف کرده بودند.
فرنگی‌ها اولین بار در اواخر سده ١٥ میلادی، از طریق کریستف کلمب با سیب‌زمینى آشنا شدند. 40 سال بعد، یکی از فاتحان اسپانیایی آمریکا با خوردنی خوشمزه‌ای روبرو شد که بعدا آن را با نام «پاتاتا» وارد اروپا کرد.
طی سده بعدی، مزارع وسیعی در هلند به کاشت سیب‌زمینی اختصاص داده شد. اما آشنایی فرانسوی‌ها با سیب‌زمینی توسط آنتوآن پارمنتیر صورت گرفت؛ او طی مدت محکومیتش در زندان پروسی‌ها در زمان جنگ، سه سال تمام فقط سیب‌زمینی خورد و زنده ماند!
او سال ١٧٨٥ پس از آزادی از زندان، سیب‌زمینى را به درباریان پاریس معرفی کرد و مورد پسند شاه قرار گرفت؛ او به پارمنتیر گفت: «روزی فرانسه به‌خاطر یافتن نان برای فقرا از تو سپاسگزاری خواهد کرد»
هزاران خانواده بینوا در فرانسه، زندگی خود را مدیون سیب‌زمینی بودند. جمعیت اروپا پس از کشف سیب‌زمینی به طور ناگهانی افزایش یافت. مزرعه‌ای که قبلا تنها یک نفر را تغذیه می‌کرد، حالا وسیله زنده ماندن چهار خانواده شده بود!
جان ریدر در کتاب خود با تحقیق در این زمینه تلاش کرده است تا ثابت کند که حتی انقلاب صنعتی اروپا به نحوی از سیب‌زمینی نیرو گرفته است.
جان ریدر معتقد است که بدون سیب‌زمینی بسیاری از ما امروز در قید حیات نبودیم و بدون سیب‌زمینی نیز قرار نیست جلو برویم!
سیب‌زمینی که ما غالبا از آن یک تصور واحد داریم، حدود پنج هزار نوع دارد و تنها در پرو، خاستگاه این گیاه، سه هزار نوع آن با شکل‌ها و رنگ‌های گوناگون کشت میشود.
داستان ورود سیب زمینی به ایران
براساس آمار و اسناد قدیمی، تاریخ ورود سیب زمینی به ایران به دوران قاجار می‌رسد. «سر جان ملکم»، فرستاده دولت انگلیس، در اواسط پادشاهى فتحعلى‌شاه قاجار، سیب‌زمینی را به دربار ایران معرفی کرد.
در زمان فتحعلی شاه، روزی «سر جان ملکم»، تقاضای شرفیابی کرد تا هدیه و ارمغان پادشاه انگلستان را تقدیم کند.
فتحعلی شاه هم به خیالِ اینکه انگشتریِ الماس یا هدیه‌ای گرانبها هدیه می‌گیر، او را با گرمی پذیرفت. «سر جان ملکم» با لباس تمام رسمی و تشریفات تمام، درحالی‌که پشت سر او چند برده سیاه با تعدادی صندوق بزرگ بود، وارد مقر سلطنتی شد و گفت:
تصدقت گردم، این صندوق‌ها را با نامه‌ای که ضمیمه آن است امپراتور عظیم‌الشأنِ بریتانیایِ کبیر به حضور شاهنشاه ایران تقدیم کرده‌اند.
در آن نامه امپراتور انگلیس گفته بود چون در ایران قحطی و خشکسالی فراوانی رخ می‌دهد، چند صندوق سیب زمینی به همراه دفترچه نحوه کشت آن را به پادشاه ایران تقدیم می‌دارم.
فتحعلی شاه از اینکه پادشاه انگلیس او را امر و نهی کرده بود که برای رعیت چه بکارد عصبانی شد و گفت: خوب پادشاه انگلستان برای ما چه پیشکش می‌کنند تا امر کنیم رعیت سیب‌زمینی بکارند!
وی وقتی مطمئن شد که این بار از رشوه خبری نیست، دستور داد صندوق‌ها را به انبار بفرستند.
بزرگان جمع پس از مدتی التماس و خواهش توانستند شاه را راضی کنند تا صندوق‌ها را بین رعیت تقسیم کند.
اتفاقا در همان‌سال و پس از کاشت سیب‌زمینی، در دهات ایران قحطی بزرگی آغاز شد. عده‌ای شایع کردند که این قحطی به خاطر کاشت بوته‌های سیب‌زمینی است، کشاورزان هم همه بوته‌ها را سوزاندند و در خیابان‌ها شعار دادند مرگ بر سیب‌زمینی!
چون سیب‌زمینی توسط سر جان ملکم به ایران آورده شد، ابتدا به آن «آلوی ملکم» می‌گفتند. هنوز هم در برخی از شهرهای ایران مثل شیراز به سیب‌زمینی «آلو» می‌گویند. مثلاً «دو پیازه آلو» یک غذای شیرازی است که با سیب زمینی درست میشود و در آن از «آلو بخارا» خبری نیست!
در شبکه اجتماعی پینترست جعبه سیب زمینی ایرانیان پک را دنبال کنید!
15 نکته شگفت‌انگیز درباره‌ی سیب زمینی سرخ کرده
- برگر کینگ و احتمالاً مک دونالد، قبل از بسته‌بندی و حمل سیب زمینی‌های نیمه آماده به شعبه‌های مختلف، روی سیب‌زمینی‌ها کمی محلول شکر اسپری می‌کنند. این ترفند، رنگ سیب زمینی‌های سرخ شده را طلایی می‌کند، چون شکر در حین سرخ شدن کاراملیزه میشود و رنگ اشتها‌آوری به سیب زمینی‌ها می‌دهد!
- برای اینکه کالری یک بسته‌ی متوسط سیب زمینی سرخ کرده مک دونالد را بسوزانید، باید یکی از این کارها را انجام دهید: 58 دقیقه دوچرخه‌سواری، 90 دقیقه بولینگ یا 47 دقیقه ایروبیک!
- اولین بار چارلز دیکنز، سیب زمینی سرخ کرده را وارد ادبیات کرد! او در قرن 19 در کتاب «داستان دو شهر» به سیب زمینی سرخ کرده اشاره کرده است.
- هر آمریکایی در سال به طور متوسط، 13 کیلوگرم سیب زمینی سرخ کرده می‌خورد؛ یعنی حدود 77 وعده‌ی بزرگ سیب زمینی سرخ کرده‌ی مک دونالد! این یعنی مصرف سیب زمینی سرخ کرده در آمریکا به بیش از 2 میلیون تن می‌رسد!
- در اینکه ریشه‌ی سیب زمینی سرخ کرده به بلژیکی‌ها برمی‌گردد یا نه، شک و شبهه است؛ اما بلژیکی‌ها برای اثبات تاریخ‌شان موزه‌ی سیب زمینی سرخ کرده ساخته‌اند!
- سرخ کردن سیب زمینی با پوست، باعث حفظ ویتامین‌هایی میشود که در صورت کنده شدن پوست، از بین می‌روند.
- اولین رویداد مرتبط با سیب زمینی سرخ کرده در آمریکا، در یک شام دیپلماتیک به میزبانی توماس جفرسون بود.
- بیش از یک سوم از سیب زمینی سرخ کرده‌هایی که در آمریکا فروخته شدند، مربوط به مک دونالد بوده‌اند!
- حداقل 15 سبک مختلف برای تهیه سیب زمینی سرخ کرده وجود دارد!
- سیب زمینی سرخ کرده‌های ضخیم‌تر، روغن کمتری جذب می‌کنند و سالم‌ترند.
- بزرگ‌ترین رویداد سیب زمینی سرخ کرده مربوط به داکوتای شمالی ست که هر سال حدود 10 هزار نفر در آن شرکت می‌کنند و به طور همزمان سیب زمینی سرخ کرده می‌خورند!
- همه سیب زمینی‌های سرخ کرده کیفیت یکسانی ندارند؛ هرچه نشاسته سیب زمینی بیشتر باشد، طعم بهتری خواهد داشت.
- حتی برای سیب زمینی سرخ کرده هم دستگاه‌های فروش اتوماتیک وجود دارد که می‌تواند در کمتر از یک دقیقه سیب زمینی سرخ کرده تحویل‌تان دهد. از این دستگاه‌ها در چین، بلژیک، اسرائیل، اسلواکی و هلند استفاده میشود.
- سیب زمینی سرخ کرده از آنچه تصور می‌کنید مغذی‌تر است؛ در واقع سیب زمینی سرخ کرده، تمام ویتامین‌های سیب زمینی، از جمله ویتامینB6، ویتامینC ، منیزیم و آهن را دارد.
